Wanneer je in therapie bent of bent geweest (of geïnteresseerd bent in psychologie) ken je ze vast wel… G-schema’s… Wat een drama. Vandaag dus: het leed dat G-schema’s heet.
Toch nog even een korte inleiding voor het geval je ze niet kent. Een G-schema is een schema dat je in kunt vullen wanneer je gedachten hebt die je belemmeren. Vaak gaat dit om negatieve gedachten. Ik zal een voorbeeld geven. Neem de gedachte “wanneer ik met de hond ga wandelen zal ik in paniek raken”. Deze gedachte is een “negatieve, bange” gedachte. Een niet helpende gedachte. Hij belemmert je. Voor zo’n gedachte kun je een G-schema maken. Bij een G-schema vul je een aantal dingen in. Je schrijft je gedachte op, je gevoel, je gedrag, het gevolg, uitdagingen van deze gedachte, helpende gedachten, nieuw gevoel en nieuw gedrag (en evt. nieuw gevolg). Als ik dat voor bovenstaande gedachte zou doen zou je bijvoorbeeld onderstaand schema krijgen. Dit is trouwens een schema dat ik laatst zelf heb moeten maken, alleen dan werd lopen vervangen door fietsen en paniek werd aangevuld met “en zal ik flauwvallen”, maar dat doet er voor nu niet toe.
Gedachte: als ik met de hond naar buiten ga zal ik in paniek raken (hierbij wordt vaak ook nog aangegeven hoe sterk deze gedachte voor jou is. Geloof je hem voor 100%? 50%? 70%?)
Gevoel: bang
Gedrag: ik vermijd het wandelen met de hond om niet in paniek te raken
Gevolg: ik ga en kan niet meer met de hond naar buiten
Uitdagen: weet ik zeker dat ik in paniek zal raken? Raak ik altijd als ik buiten ben met de hond in paniek? Hoe erg is het als ik in paniek zou raken?
Helpende gedachten: Ik ben vaker met de hond buiten geweest zonder in paniek te raken. Ik ben dichtbij huis dus als ik in paniek raak kan ik altijd terug. Paniek gaat altijd weer over. Als ik in paniek raak is dat heel erg naar en beangstigend, maar ik ga er niet aan dood, de wereld vergaat niet. Ik heb mijn mobiele telefoon bij me dus mocht ik in paniek raken dan kan ik altijd mijn moeder bellen.
Nieuw gevoel: minder angstig, rustiger
Nieuw gedrag: wel met de hond wandelen
Nieuw gevolg: ik kan wel met de hond wandelen
Goed, dat is het een beetje. Denk ik. Ik snap goed dat dit zou kunnen helpen. Dat begrijp ik echt. Maar voor mij zit er een maar aan. Ze helpen me voor geen meter. Ik kan inderdaad helpende gedachten bedenken. Ik zou er een boek mee vol kunnen schrijven (iemand interesse? ;-)). Ik geloof deze gedachten ook best. Natuurlijk raak ik niet áltijd in paniek en het is ook zo dat ik niet ver van huis hoef te gaan. Je zou denken dat dit helpt.
Maar dat is niet zo. Ik weet heel goed dat de kans dat een groot deel van mijn gedachten uitkomt zo vreselijk klein is, dat hij eigenlijk verwaarloosbaar is. Dat maakt mijn angst echter niet minder. Niemand kan mij namelijk verzekeren dat hetgeen wat ik denk, mijn “angstige gedachte”, niet uit zal komen. Dat kan gewoon niet. Dat zou niet reëel zijn. Ik kan denken dat ik een hartaanval krijg en daar heel angstig door worden. Men zou kunnen zeggen dat de kans daarop heel erg klein is. Daar zouden ze gelijk in hebben. Ik ben net onderzocht door de cardioloog en alles zag er goed uit. Maar de kans is niet 0.
Ik zal moeten leren omgaan met deze risico’s van het leven. Op dit moment kan ik dat nog niet. Maar eindeloos G-schema’s invullen gaat me ook niet verder helpen. Ik doe het braaf. Ik snap hoe ze werken, hoe ze zouden moeten werken, maar voor mij doen ze niet genoeg om mij weer “op gang” te helpen. Daar is iets anders voor nodig. Ik hoop, met heel mijn hart, dat de hulpverlening op een gegeven moment met mij verder zal willen gaan kijken. Kijken naar manieren om mijn leven leefbaar te maken, met alle risico’s die bij het leven horen. Ik wil niet verlamd worden door minimale risico’s. Maar dat is wel wat er gebeurt.
Wat is jouw ervaring met G-schema’s? Kende je ze? Of niet? Zo niet, laat je dan niet afschrikken door mijn stukje. Het werkt bij een hoop mensen wèl, maar er zijn ook mensen voor wie het niet zo goed werkt.
Liefs
Ik heb die dingen in het verleden eindeloos moeten invullen tijdens mijn behandeling. Gevoel vond ik altijd lastig om in te voelen, iets wat ik nog steeds niet makkelijk vind. Voelen. Op het moment zelf gaf het me even wat inzicht, veel meer heb ik niet gehad aan de schema’s . xx
Vervelend dat ze bij jou niet werken :( bij mij werkt het een beetje. Het zet even de dingen weer logisch op een rijtje maar soms is mijn angstige gedachte alsnog overtuigender dan de logische geruststellende.
Oh, Ik ken ze zeker en vast!
Bij mij had ik wel het gevoel dat ze werkten, alleen vond ik het steeds een hele opgave om ze in te vullen. Lastig, moeilijk en ik vergat het vaak…
Ik vind het invullen van g-schema’s ook nooit een pretje, al gaat het mij steeds makkelijker af naarmate de behandeling vordert. Ik moet ook altijd mijn angst een cijfer geven op een schaal van 1 – 10. Dat vind ik nog altijd het lastigst want ik voel mij altijd zo’n idioot als ik een hoog cijfer invul, ook al weet ik dat dat gevoel niet nodig is.
Ik ken het uit een boekje over RET (Rationeel Emotieve Therapie) en CGT. Volgens mij is het allemaal een beetje hetzelfde. Alleen wordt in mijn boekje “RET jezelf’ niet de term G-schema gebruikt.
Ik heb veel last van uitstellen en vermijden. Daardoor werkt het wel, want dat kun je rustig overdenken. Voor jou lukt het wel om met de hond te gaan wandelen, maar je raakt tijdens het wandelen alsnog in paniek toch? Heb je op dat moment ook irrationele gedachten? Of overvalt het je uit het niets?
Ik geloof niet dat het helemaal hetzelfde is, maar ik ken wel zo’n zelfde soort schema uit de onderwijspsychologie, waarin het veel te maken heeft met reflectie op je gedrag als docent en welke dingen je daarin belemmeren. Ik kan me voorstellen dat het een heel handige tool lijkt, maar je angst eigenlijk juist niet wegneemt.
Iedereen is anders en soms werkt het ene beter als het anderen. jammer dat het bij jou niet werkt. Erg vervelend!
Hallo Kim,
Ik heb voor het eerst in je blog gekeken, en ik ben onder de indruk van je wijsheid. Zucht, wat kan je het goed uitleggen! :)
Blijkbaar gaat het bij jou om dat kleine risico dat er iets naars kan gebeuren, en je weet dat het nooit 100% veilig kan zijn, en andere mensen schijnen hier tegen te kunnen, maar jij nog niet… Dat woordje “nog” is heel belangrijk. Houd vol en blijf hopen dat het anders gaat worden. En durf nieuwe dingen uit te proberen, ook snap je niet helemaal hoe ze werken… Durf! Je komt er wel :) Hartelijke groet!
Ik geloof ergens wel dat g-schema’s kunnen helpen, maar niet alleen maar, er is meestal wel meer nodig dan dat. Doel van dat cognitieve stuk is vooral leren om trager te denken en meer vraagtekens bij gedachten te zetten, maar natuurlijk hobbelt gevoel vreselijk langzaam achter die mooie nieuwe gedachten aan. En nou ja, volgens mij is het juiste aangrijpingspunt ook heel belangrijk. Doet me denken aan het hoofdstuk ‘kwetsbaarheid’ van ‘leven in je leven’ (Young). Heb je die gelezen?
(Dank voor je open reactie op m’n blog; weet niet of je mijn reactie daarop hebt gezien?)
Ik ken deze schema’s niet persoonlijk maar ben ze al eens op n andere blog tegen gekomen en bij die gene hielp t ook niet. Hopelijk is er iets anders wat je wel daar in zou kunnen helpen, weet niet of t mogelijk is om iets anders te proberen als je aangeeft dat dit niet werkt voor jou?
Ik vind het wel een mooi stuk zelfinzicht dat je schrijft dat je eigenlijk niet om kan gaan met de risico’s van het leven. Het leven is als je erover nadenkt inderdaad één risico: als je fietst kun je een ongeluk krijgen, als je met iemand praat kan diegene je heel raar vinden of dingen die je zegt verkeerd opvatten, als je iets eet kun je daar misschien wel ziek van worden. Voor heel veel mensen zijn deze dingen alleen gewoon niet zo aan de orde omdat ze meer vertrouwen in ‘het leven’ (en niet alleen in zichzelf, want je kan ook een ongeluk krijgen terwijl het niet jouw schuld was) hebben dan jij, denk ik. Misschien weet je zelf wel heel goed waar dat wantrouwen vandaan komt; ik ben een enorme noob op dit gebied natuurlijk, maar het lijkt mij misschien ook wel waardevol om naar die ‘kern’ van je angsten te kijken.
Wat een heftig stukje. Mooi om te zien dat je zelf inziet dat dit niet voor je werkt. Iedereen is namelijk anders en one size doesn’t fit all. Ik hoop met al mijn hart, en het zal je lukken dat je uiteindelijk mag ontdekken wat voor jou werkt.
Ik kan me erg vinden in wat woodcricket ook zegt; alleen G-schema’s gaat inderdaad niet helpen zo. Opzich denk ik dat dit goede aanknopingspunten zijn voor gesprek en dan te kijken wat wel helpt. Jammer dat dat nog niet gebeurd is.
Zelf ben ik met g-schema’s net zo om gegaan als met SoVa-training; invullen wat van je verwacht wordt. Het hielp niet en op die manier ging t ook niet helpen natuurlijk. Ben blij dat ik er vanaf ben, herken je angst heel erg (ook dat wantrouwen in die 1% kans dat t wel kan gebeuren). Ik gun je goede begeleiding en hoop daarmee ook dat je stappen kunt maken die wel helpen.
♡
Misschien klinkt het stom, maar ik ben fan van de g-schema’s. Ik heb ze tot in de treuren gemaakt met een cliënt van mij en merkte dat het haar echt hielp, doordat ze haar eigen irreële gedachten ging zien en zo al snel daar ook helpende gedachtes neer kon zetten. Ik haal ze er in mijn werk regelmatig bij (en voor mezelf overigens ook trouwens) en vind het gewoon fijn :) lekker gedrag inzichtelijk maken en daar mee aan de slag gaan.
Interessant om te lezen. Ik denk dat deze schema’s je inderdaad goed inzicht kunnen geven in je gedachten en hoe je deze kan ombuigen. Alleen… als je dat kan, maar het je gevoel niet veranderd, dan schiet je er inderdaad niks mee op. Vind het echt rot voor je. Ik zou willen dat ik de gouden tip had waarmee je binnen een enkele seconde van je angst af was.
Ik ken een variant hiervan, maar dit schema ken ik eigenlijk niet. Wat jammer dat dit niet voor je werkt! Maar ik kan me er wel iets bij voorstellen.
Heel herkenbaar, ook wat het voor je doet (of eigenlijk juist niet).
Ik heb ze in het verleden ook heel veel gemaakt en weet precies wat ik zou moeten denken en hoe te handelen, maar voor mn gevoel heeft het nooit een verschil gemaakt.
Nu begin ik met een nieuwe behandeling en komen ze weer met die schema’tjes aanzetten en alleen de gedachten eraan zijn al tenen krommend..!
Kan me voorstellen dat het sommige kan helpen wat helderen na te denken, maar bij mij werkt het averechts..
Heel veel succes met de nieuwe behandeling. Ik hoop dat het – ondanks je gedachten erover nu – toch zal helpen!
Hoe gaat het nu met je? Is er iets anders dat geholpen heeft? Heb je wel eens van acceptance & commitment gehoord? Misschien iets voor je…
Hoi Kim,
Na het lezen van je bericht, met name het stuk dat je wilt leren omgaan met de risico’s van het leven, dacht ik ook meteen aan acceptance & commitment therapy, zoals eerder genoemd door Janke. Zelf vind ik dit ook een erg fijne aanpak.
Groetjes
Beste Kim,
Jammer dat het voor jou niet werkt. Ik heb er sinds 2 maanden ervaring mee, ik werd geplaagd door negatieve gedachten waardoor ik ook regelmatig in een depressie raakte. Ik haal er wel wat uit, leek wel of ineens het kwartje viel. Ik ben ook iemand die meer in zijn hoofd zit, dan voelt. Misschien werkt het daarbij wel beter.
Hoi Jos,
Wat fijn dat de G-schema’s jou wel helpen! Fijn om te horen.
Kim
Hoi Kim, wat is je blog herkenbaar! Ik ben benieuwd hoe het met je gaat? Heb je iets mogen vinden wat jou heeft geholpen? Ik hoor graag van je! Groetjes
Mooi verhaal en zeker herkenbaar: G schema’s werken suggereren controle over gedachten. En dat kan. Maar ze vergeten dat er een overlevingssysteem is (kleine hersenen) waar primaire ervaringen en angsten huizen die direct (dus zonder tussenkomst van gedachten) lichamelijke sensaties creeren zoals paniek. Beter is dan dat deel van je gevaren-brein te trainen met bijvoorbeeld EMDR therapie of EFT of IEMT, die grijpen in op je onbewuste reflexen. En…te leven met het feit dat je niet alles kunt controleren, ook je eigen gevoelens niet. Dank voor het delen, mooie discussie.